Truy xuất nguồn gốc cà phê xuất khẩu: Thực tiễn tại Việt Nam

Cà phê là một trong những sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đứng thứ hai thế giới về sản lượng. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa và các yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế, việc truy xuất nguồn gốc cà phê xuất khẩu đã trở thành một vấn đề cấp thiết. Bài viết này sẽ phân tích tầm quan trọng của truy xuất nguồn gốc cà phê xuất khẩu, các quy định hiện hành, thách thức và cơ hội mà ngành cà phê Việt Nam đang đối mặt.

1. Truy xuất nguồn gốc cà phê 

Truy xuất nguồn gốc cà phê là quá trình ghi lại và cung cấp thông tin chi tiết về nguồn gốc của sản phẩm cà phê, từ nơi trồng, quá trình thu hoạch, chế biến cho đến phân phối. Hệ thống này không chỉ giúp người tiêu dùng biết được sản phẩm họ đang sử dụng có xuất xứ rõ ràng mà còn hỗ trợ các cơ quan quản lý trong việc giám sát chất lượng và an toàn thực phẩm.

2. Tại sao cần truy xuất nguồn gốc cà phê?

• Đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm: Truy xuất nguồn gốc giúp bảo đảm rằng sản phẩm cà phê đạt tiêu chuẩn chất lượng và an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Điều này rất quan trọng trong bối cảnh các sản phẩm thực phẩm giả mạo và kém chất lượng ngày càng gia tăng.

• Tăng cường niềm tin của người tiêu dùng: Khi người dùng có thể kiểm tra nguồn gốc sản phẩm, họ sẽ cảm thấy an tâm hơn khi lựa chọn sản phẩm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự lựa chọn của họ mà còn nâng cao giá trị thương hiệu cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.

• Tuân thủ quy định quốc tế: Với các quy định như EUDR từ Liên minh châu Âu, việc đảm bảo nguồn gốc sản phẩm trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Các sản phẩm cà phê xuất khẩu vào EU phải có thông tin rõ ràng về nguồn gốc và quy trình sản xuất​.

3. Các tiêu chuẩn, quy định hiện hành 

3.1. Tiêu chuẩn TCVN 13840:2023

Tiêu chuẩn này quy định chi tiết về việc truy xuất nguồn gốc đối với chuỗi cung ứng cà phê nhân. Theo đó, các cơ sở sản xuất và kinh doanh phải xác định rõ các đối tượng có thể truy xuất nguồn gốc, từ vườn trồng đến sản phẩm cuối cùng. Điều này yêu cầu một hệ thống ghi nhận thông tin đầy đủ và chính xác​.

3.2. Mã định danh sản phẩm

Để truy xuất nguồn gốc, mỗi sản phẩm cà phê phải được gán một mã định danh duy nhất (GTIN) và mã số lô/mẻ. Các thông tin này sẽ được chia sẻ giữa các bên tham gia trong chuỗi cung ứng, từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng.

4. Hệ thống truy xuất nguồn gốc cà phê tại Việt Nam

Hệ thống truy xuất nguồn gốc cà phê xuất khẩu tại Việt Nam đang ngày càng được chú trọng nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Các thành phần chính gồm: 

• Công nghệ áp dụng

Mã QR: Đây là phương pháp đơn giản nhất để người tiêu dùng có thể kiểm tra nguồn gốc sản phẩm. Mỗi sản phẩm cà phê sẽ được gán một mã qr duy nhất, khi quét, người tiêu dùng sẽ nhận được thông tin chi tiết về nguồn gốc và quy trình sản xuất.

RFID: Công nghệ này giúp theo dõi sản phẩm trong suốt quá trình vận chuyển. Thẻ rfid sẽ được gắn vào bao bì sản phẩm, cho phép ghi nhận thông tin một cách nhanh chóng và chính xác.

Blockchain: Đây là công nghệ tiên tiến nhất hiện nay, giúp lưu trữ thông tin một cách an toàn và minh bạch. Mỗi giao dịch sẽ được ghi lại trong một chuỗi khối, khó có thể bị giả mạo hoặc thay đổi.

• Cơ sở dữ liệu và phần mềm quản lý: Các doanh nghiệp cà phê xuất khẩu tại việt nam đã bắt đầu xây dựng các hệ thống quản lý dữ liệu, giúp ghi nhận và theo dõi toàn bộ thông tin từ khâu trồng trọt đến khi sản phẩm được xuất khẩu. Hệ thống này không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý tốt hơn mà còn giúp người tiêu dùng dễ dàng truy cập thông tin.

• Quy trình vận hành

Ghi nhận thông tin: Từ khâu trồng trọt, nhà sản xuất cần ghi nhận thông tin về loại cà phê, phương pháp chăm sóc và thời gian thu hoạch.

Chế biến và đóng gói: Sau khi thu hoạch, thông tin về quá trình chế biến, kiểm soát chất lượng và đóng gói sẽ được ghi nhận vào hệ thống.

Phân phối và vận chuyển: Thông tin về quá trình vận chuyển, bao gồm thời gian giao hàng và địa điểm đến, cũng sẽ được cập nhật trong hệ thống.

5. Thực trạng triển khai truy xuất nguồn gốc cà phê xuất khẩu tại việt nam

Việt nam đã có một số doanh nghiệp lớn như Nestlé và Simexco áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc cà phê thành công. Họ đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và xây dựng cơ sở dữ liệu để đảm bảo tính minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã cà phê cũng đã bắt đầu ứng dụng các công cụ truy xuất nguồn gốc để đáp ứng các yêu cầu từ thị trường quốc tế.

6. Lợi ích khi ứng dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc

• Tăng cường niềm tin của người tiêu dùng: Khi biết được nguồn gốc rõ ràng của sản phẩm, người tiêu dùng sẽ có niềm tin hơn vào chất lượng cà phê mà họ tiêu thụ.

• Nâng cao giá trị cà phê việt: Việc có hệ thống truy xuất nguồn gốc sẽ giúp nâng cao giá trị cà phê việt nam trên thị trường quốc tế. Sản phẩm cà phê có nguồn gốc rõ ràng thường có giá cao hơn.

• Đảm bảo an toàn thực phẩm: Hệ thống giúp kiểm soát được các vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm, từ đó bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

7. Thách thức khi triển khai

• Chi phí đầu tư ban đầu cao: Việc thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc đòi hỏi nguồn tài chính lớn cho việc đầu tư công nghệ và đào tạo nhân lực.

• Sự đồng bộ trong chuỗi cung ứng: Để hệ thống hoạt động hiệu quả, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp chế biến và nhà xuất khẩu. Tuy nhiên, không phải tất cả các bên đều nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của việc truy xuất nguồn gốc.

• Khó khăn trong việc thu thập dữ liệu: Việc thu thập và ghi nhận dữ liệu từ nông dân có thể gặp khó khăn, đặc biệt là trong các vùng nông thôn nơi hạ tầng công nghệ còn yếu kém.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc cà phê xuất khẩu tại việt nam là một bước đi quan trọng trong việc nâng cao giá trị sản phẩm và đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế.

Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng với sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và quy trình quản lý, cà phê việt nam hoàn toàn có thể cạnh tranh và khẳng định được vị thế trên thị trường toàn cầu. Việc áp dụng các công nghệ hiện đại như mã QR, RFID và Blockchain sẽ không chỉ giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch và bền vững.