Truy xuất nguồn gốc cá tra: Đảm bảo chất lượng và nâng cao giá trị sản phẩm

Cá tra (Pangasius) không chỉ là món ăn quen thuộc mà còn trở thành nguồn thu nhập quan trọng cho nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp tại Việt Nam. Với sự gia tăng nhu cầu tiêu thụ cá tra trên thị trường quốc tế, vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm này đã trở thành một yếu tố không thể thiếu trong ngành thủy sản. Việc truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn xây dựng lòng tin từ phía người tiêu dùng. Bài viết dưới đây sẽ phân tích thực trạng và quy trình truy xuất nguồn gốc cá tra tại Việt Nam.

1. Tầm quan trọng của cá tra trong ngành thủy sản Việt Nam

Cá tra đã trở thành một trong những sản phẩm thủy sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, với giá trị xuất khẩu không ngừng tăng trưởng qua các năm. Theo thống kê từ VASEP (Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam), cá tra đóng góp một phần quan trọng vào nền kinh tế đất nước, tạo ra hàng triệu việc làm và đóng góp vào nguồn thu ngoại tệ.

Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ này cũng đi kèm với nhiều thách thức, đặc biệt là trong việc đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm. Các lô hàng cá tra đã từng bị trả lại vì lý do không đạt tiêu chuẩn an toàn, khiến ngành thủy sản phải đối mặt với nhiều khó khăn. Vì vậy, việc áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc là một giải pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng này. Các vụ việc cá tra bị trả về do không đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

2. Thực trạng truy xuất nguồn gốc cá tra tại Việt Nam

2.1. Vấn đề từ trại giống

Theo nghiên cứu từ VASEP, khoảng 30% trại giống cá tra chưa thực hiện truy xuất nguồn gốc. Trong khi đó, 70% còn lại có ghi chép về nguồn gốc con giống nhưng chủ yếu được thực hiện trên giấy tờ, không được hệ thống hóa. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc theo dõi và kiểm tra chất lượng giống, xác định nguồn gốc và chất lượng con giống, dẫn đến rủi ro trong quá trình nuôi.

2.2. Trại nuôi và thông tin ghi nhận

Ở các trại nuôi cá tra, hầu hết thông tin được ghi nhận đầy đủ theo biểu mẫu, nhưng phần lớn vẫn sử dụng phương pháp thủ công. Thông tin không được cập nhật theo thời gian thực và thường không được lưu trữ cẩn thận, gây khó khăn trong quá trình kiểm tra và giám sát.

2.3. Nhà máy chế biến

Tại các nhà máy chế biến, mặc dù đã áp dụng tiêu chuẩn theo yêu cầu của thị trường xuất khẩu, nhưng việc ghi nhận thông tin vẫn chủ yếu thực hiện trên giấy. Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử vẫn chưa được xây dựng một cách đồng bộ, gây khó khăn cho việc quản lý và theo dõi sản phẩm.

3. Quy trình tiến hành truy xuất nguồn gốc cá tra

Để nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn cho sản phẩm cá tra, quy trình truy xuất nguồn gốc cần được thực hiện theo các bước sau:

3.1. Khảo sát quy mô sản xuất

Khảo sát từ trại giống đến nhà máy chế biến là bước đầu tiên và quan trọng trong việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc. Việc này giúp phát hiện những bất cập và rủi ro trong chuỗi cung ứng, từ đó đưa ra các giải pháp khắc phục.

Nhà cung cấp giải pháp cần tiến hành khảo sát từ trại giống cho đến nơi chế biến và phân phối sản phẩm. Việc theo dõi sát sao từng công đoạn sẽ giúp hình thành một quy trình sản xuất minh bạch và đáng tin cậy.

3.2. Xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc

Người tiêu dùng cần biết được từng công đoạn, thời điểm của quá trình hình thành, chế biến và phân phối sản phẩm. Các thông tin này cần được hệ thống hóa để dễ dàng quản lý.

3.3. Xây dựng biểu mẫu truy xuất nguồn gốc

Mỗi doanh nghiệp cần xây dựng biểu mẫu riêng để thu thập thông tin sản xuất, nguyên liệu, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Những biểu mẫu này sẽ cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác cho các bên liên quan.

3.4. Tạo phần mềm truy xuất nguồn gốc

Phần mềm truy xuất nguồn gốc cần được thiết kế phù hợp với quy trình và biểu mẫu đã xây dựng. Phần mềm này sẽ giúp thu thập và quản lý thông tin hiệu quả.

3.5. Đào tạo sử dụng phần mềm

Khi phần mềm mới được triển khai, nhân viên cần được đào tạo để sử dụng phần mềm một cách hiệu quả nhất. Điều này giúp đảm bảo rằng tất cả thông tin được nhập liệu chính xác và kịp thời.

3.6. Triển khai thực hiện và bảo trì

Nhà cung cấp phần mềm sẽ tiến hành triển khai trong thực tế đồng thời hỗ trợ bảo trì, đào tạo người sử dụng để đạt hiệu quả cao nhất.

4. Hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc cá tra

Hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc cá tra đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc nâng cao tính minh bạch của sản phẩm. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã vạch hoặc QR code trên sản phẩm để truy xuất thông tin liên quan. Qua đó, doanh nghiệp có thể tăng cường giá trị thương hiệu và lòng tin từ phía người tiêu dùng.

Hệ thống này còn giúp cơ quan chức năng kiểm tra chất lượng sản phẩm nhanh chóng và hiệu quả hơn, đồng thời xử lý các vấn đề khi có sự cố xảy ra đối với các lô hàng.

5. Quy định và thách thức

Các quy định từ EU và Mỹ về truy xuất nguồn gốc cá tra đã tạo ra nhiều thách thức cho việc xuất khẩu của Việt Nam. Doanh nghiệp chế biến cá tra cần tuân thủ các tiêu chuẩn của thị trường xuất khẩu, đồng thời xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử để kết nối thông tin giữa nông dân, nhà máy chế biến và người tiêu dùng.

Việc lưu trữ thông tin từng giai đoạn của quy trình chế biến là rất cần thiết để phục vụ cho việc truy xuất nguồn gốc. Đây không chỉ là yêu cầu của thị trường mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

6. Lợi ích của việc truy xuất nguồn gốc cá tra

Đảm bảo chất lượng sản phẩm

Truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo rằng sản phẩm cá tra được nuôi trồng và chế biến theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm.

Nâng cao lòng tin phía người dùng

Khi người tiêu dùng có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, họ sẽ cảm thấy yên tâm hơn khi sử dụng. Điều này góp phần xây dựng lòng tin và khuyến khích họ lựa chọn cá tra Việt Nam.

Cải thiện hình ảnh thương hiệu

Doanh nghiệp áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc sẽ dễ dàng nâng cao hình ảnh thương hiệu, tạo sự khác biệt và giá trị cho sản phẩm của mình trên thị trường quốc tế.

Hỗ trợ quản lý và kiểm tra

Hệ thống truy xuất nguồn gốc giúp cơ quan chức năng nhanh chóng kiểm tra chất lượng sản phẩm, đồng thời xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh.

Truy xuất nguồn gốc cá tra không chỉ là một yêu cầu từ thị trường mà còn là một phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm và xây dựng niềm tin từ phía người tiêu dùng. Việc áp dụng công nghệ hiện đại và xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc đồng bộ sẽ giúp ngành cá tra Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường quốc tế.

Các doanh nghiệp nên chủ động triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc để không chỉ đáp ứng nhu cầu thị trường mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển thương hiệu.