Truy xuất nguồn gốc dược phẩm: Đổi mới ngành dược 

Trong ngành dược phẩm, việc đảm bảo chất lượng và tính xác thực của sản phẩm là vô cùng quan trọng. Truy xuất nguồn gốc dược phẩm không chỉ giúp đảm bảo rằng các sản phẩm đến tay người tiêu dùng là an toàn và hiệu quả, mà còn góp phần vào việc tăng cường sự minh bạch trong chuỗi cung ứng. Bài viết này sẽ giải thích khái niệm, lợi ích và công nghệ liên quan đến truy xuất nguồn gốc dược phẩm, cũng như hướng dẫn thực hiện và các tiêu chuẩn liên quan.

1. Tổng quan về truy xuất nguồn gốc dược phẩm là gì?

Khái niệm

Truy xuất nguồn gốc dược phẩm là quá trình theo dõi và ghi nhận tất cả các thông tin liên quan đến sản phẩm dược phẩm từ khi nó được sản xuất đến khi được tiêu thụ. Điều này bao gồm việc ghi nhận thông tin về nguồn gốc nguyên liệu, quá trình sản xuất, lưu trữ, phân phối và bán lẻ. Mục tiêu của truy xuất nguồn gốc là đảm bảo rằng sản phẩm dược phẩm là chính hãng, an toàn và hiệu quả.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược phẩm cho phép tất cả các bên liên quan trong chuỗi cung ứng, bao gồm nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà thuốc và người tiêu dùng, có thể truy cập vào thông tin chi tiết về sản phẩm một cách dễ dàng và minh bạch. Điều này giúp đảm bảo tính chính xác của thông tin, ngăn chặn các hành vi gian lận, và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. 

Tầm quan trọng của truy xuất nguồn gốc đối với ngành dược

Ngành dược phẩm là một trong những lĩnh vực đặc thù đòi hỏi sự chính xác và an toàn cao nhất, do ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của người sử dụng. Truy xuất nguồn gốc dược phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và tính an toàn của các sản phẩm dược. Nó giúp phát hiện kịp thời các lô hàng bị lỗi, thu hồi sản phẩm không đạt tiêu chuẩn, và ngăn chặn việc phân phối các sản phẩm giả mạo​.

Hơn nữa, với sự phát triển của thương mại điện tử và việc gia tăng số lượng thuốc giả trên thị trường, truy xuất nguồn gốc đã trở thành một yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp trong ngành dược. Nó không chỉ giúp bảo vệ uy tín của doanh nghiệp mà còn đảm bảo rằng các sản phẩm đến tay người tiêu dùng là an toàn và đúng nguồn gốc​.

2. Lợi ích của việc truy xuất nguồn gốc dược phẩm

Lợi ích với doanh nghiệp sản xuất dược phẩm

Truy xuất nguồn gốc dược liệu mang lại lợi ích quan trọng với doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực dược phẩm và các sản phẩm y tế khác. Truy xuất nguồn gốc dược phẩm giúp doanh nghiệp theo dõi và kiểm tra chất lượng sản phẩm ở mỗi giai đoạn trong chuỗi cung ứng, từ sản xuất đến phân phối từ đó quản lý chất lượng sản phẩm dược phẩm hiệu quả hơn. 

Bằng cách theo dõi nguồn gốc, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro, phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh trong quá trình sản xuất hoặc phân phối, giảm thiểu nguy cơ thu hồi sản phẩm. Đồng thời, đảm bảo các nguồn cung cấp nguyên liệu bền vững không gây hại đến môi trường hay suy giảm nguồn tài nguyên. 

Truy xuất nguồn gốc dược phẩm tăng cường sự tin cậy từ phía người tiêu dùng về chất lượng và an toàn của sản phẩm trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc của sản phẩm mà họ tiêu dùng. 

Với người tiêu dùng

Cung cấp thông tin chi tiết về nguồn gốc và quy trình sản xuất của sản phẩm, giúp người tiêu dùng yên tâm về chất lượng và tính an toàn. Cung cấp công cụ để nhận diện và tránh mua phải hàng giả, hàng nhái, từ đó bảo vệ quyền lợi và sức khỏe. Cho phép người tiêu dùng truy cập thông tin về sản phẩm nhanh chóng và thuận tiện thông qua các công nghệ như mã QR. Truy xuất nguồn gốc còn giúp người tiêu dùng nâng cao nhận thức về an toàn dược phẩm, từ đó thúc đẩy việc sử dụng các sản phẩm chính hãng, đảm bảo sức khỏe và an toàn cho bản thân và gia đình​. 

Với cơ quan quản lý nhà nước 

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược phẩm là công cụ quan trọng giúp các cơ quan quản lý nhà nước giám sát và kiểm soát chất lượng sản phẩm trên thị trường. Nó cho phép các cơ quan này dễ dàng theo dõi lộ trình của từng lô hàng, từ khâu sản xuất đến khi sản phẩm được bán ra thị trường, từ đó phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm, như thuốc giả, thuốc kém chất lượng hoặc thuốc quá hạn sử dụng​. 

Bên cạnh đó, truy xuất nguồn gốc còn giúp nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi các quy định về an toàn và chất lượng dược phẩm. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần nâng cao uy tín và vị thế của ngành dược phẩm quốc gia trên trường quốc tế​. 

Để tìm hiểu thêm về tổng quan truy xuất nguồn gốc, vui lòng xem bài: Truy xuất nguồn gốc: Cách mạng trong chuỗi cung ứng

3. Hướng dẫn thực hiện truy xuất nguồn gốc dược phẩm

Để thực hiện truy xuất nguồn gốc dược phẩm một cách hiệu quả, các doanh nghiệp cần tuân thủ theo các bước cơ bản sau:

Đăng ký sản phẩm vào hệ thống: Bước đầu tiên là đăng ký tất cả các sản phẩm dược vào hệ thống quản lý truy xuất nguồn gốc. Mỗi sản phẩm sẽ được gán một mã định danh duy nhất để theo dõi toàn bộ quá trình từ sản xuất đến khi sản phẩm được bán ra thị trường.

Gán mã định danh cho từng đơn vị sản phẩm: Sau khi đăng ký, mỗi đơn vị sản phẩm (ví dụ, mỗi hộp thuốc) sẽ được gán một mã định danh duy nhất, chẳng hạn như mã QR hoặc RFID. Mã này chứa toàn bộ thông tin liên quan đến sản phẩm, bao gồm nguồn gốc, ngày sản xuất, hạn sử dụng, và các chứng nhận an toàn​.

Cập nhật thông tin tại mỗi điểm trong chuỗi cung ứng: Trong suốt quá trình di chuyển của sản phẩm từ nhà sản xuất đến các điểm bán lẻ, thông tin liên quan đến sản phẩm sẽ được cập nhật vào hệ thống tại mỗi điểm. Điều này giúp theo dõi chính xác lộ trình của sản phẩm và đảm bảo rằng không có sự cố nào xảy ra trong chuỗi cung ứng​.

Xác minh tính xác thực tại điểm bán: Trước khi sản phẩm được bán cho người tiêu dùng, các điểm bán lẻ cần xác minh tính xác thực của sản phẩm bằng cách quét mã định danh. Việc này giúp ngăn chặn việc phân phối các sản phẩm giả mạo hoặc không đạt tiêu chuẩn chất lượng​.

Truy xuất thông tin bởi người tiêu dùng: Khi mua sản phẩm, người tiêu dùng có thể sử dụng điện thoại thông minh hoặc các thiết bị khác để quét mã QR hoặc RFID trên sản phẩm và kiểm tra thông tin chi tiết về sản phẩm. Điều này giúp họ đảm bảo rằng sản phẩm mà họ mua là chính hãng và an toàn​.

Báo cáo và theo dõi: Hệ thống truy xuất nguồn gốc cần cho phép các bên liên quan dễ dàng tạo báo cáo và theo dõi tình trạng của từng lô hàng. Các báo cáo này có thể được sử dụng để phân tích, đánh giá hiệu quả của quy trình truy xuất nguồn gốc, và đưa ra các điều chỉnh kịp thời khi cần thiết​.

Công nghệ ứng dụng

Mã QR

Mã QR (Quick Response) là công nghệ phổ biến và dễ sử dụng trong truy xuất nguồn gốc. Mỗi sản phẩm dược phẩm được gán một mã QR duy nhất, chứa toàn bộ thông tin liên quan đến sản phẩm, bao gồm nguồn gốc, quy trình sản xuất, và các chứng nhận an toàn. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã QR trên bao bì sản phẩm để kiểm tra thông tin chi tiết về sản phẩm đó​.

Mã QR không chỉ dễ sử dụng mà còn có chi phí thấp, phù hợp với nhiều loại sản phẩm khác nhau. Việc triển khai mã QR cũng rất đơn giản, chỉ cần in mã trên bao bì hoặc nhãn mác của sản phẩm là đủ. Hơn nữa, mã QR có thể được cập nhật dễ dàng nếu có thay đổi về thông tin sản phẩm, giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong việc quản lý thông tin​. 

RFID

RFID (Radio-Frequency Identification) sử dụng sóng radio để tự động nhận diện và theo dõi sản phẩm trong chuỗi cung ứng. Công nghệ này cung cấp độ chính xác cao và khả năng xử lý thông tin nhanh chóng, giúp cải thiện hiệu quả quản lý hàng hóa.

Blockchain

Blockchain là công nghệ cung cấp nền tảng bảo mật cao cho việc ghi nhận và theo dõi thông tin sản phẩm. Mỗi giao dịch và thông tin được lưu trữ trên blockchain đều không thể thay đổi, giúp tăng cường tính minh bạch và chống giả mạo.

IoT

Internet of Things (IoT) kết nối các thiết bị và cảm biến để thu thập và truyền tải thông tin trong thời gian thực. Công nghệ này giúp cải thiện khả năng theo dõi và quản lý sản phẩm trong chuỗi cung ứng, từ đó nâng cao hiệu quả và chính xác trong quản lý.

Tìm hiểu về hệ thống truy xuất nguồn gốc dược phẩm 

Thành phần chính 

• Phần mềm quản lý dữ liệu: Công cụ dùng để lưu trữ và quản lý tất cả thông tin liên quan đến sản phẩm dược phẩm. Phần mềm này giúp theo dõi và kiểm soát dữ liệu trong suốt chuỗi cung ứng.
• Thiết bị thu thập thông tin: Các thiết bị như máy quét mã vạch, RFID hoặc cảm biến IoT để thu thập dữ liệu về sản phẩm trong từng giai đoạn. Thiết bị này giúp cải thiện độ chính xác và hiệu quả trong việc quản lý hàng hóa.
• Cơ sở dữ liệu trung tâm: Nơi lưu trữ và xử lý tất cả thông tin liên quan đến sản phẩm. Cơ sở dữ liệu này cung cấp nền tảng để quản lý dữ liệu và thực hiện các phân tích cần thiết.
• Giao diện người dùng: Cung cấp công cụ và giao diện để người dùng có thể truy cập thông tin và báo cáo về sản phẩm. Giao diện này giúp các bên liên quan dễ dàng theo dõi và kiểm tra thông tin sản phẩm.

Quy trình hoạt động

• Đăng ký sản phẩm vào hệ thống: Thực hiện việc ghi nhận thông tin chi tiết về sản phẩm vào hệ thống truy xuất nguồn gốc, bao gồm các thông tin về sản phẩm và quy trình sản xuất.
• Gán mã định danh cho từng đơn vị sản phẩm: Cung cấp mã định danh duy nhất cho từng sản phẩm để theo dõi và quản lý sản phẩm trong chuỗi cung ứng.
• Cập nhật thông tin tại mỗi điểm trong chuỗi cung ứng: Đảm bảo rằng tất cả thông tin liên quan đến sản phẩm được cập nhật và duy trì chính xác ở từng điểm trong chuỗi cung ứng.
• Xác minh tính xác thực tại điểm bán: Kiểm tra và xác nhận tính xác thực của sản phẩm tại các điểm bán lẻ để đảm bảo rằng sản phẩm được cung cấp cho người tiêu dùng là chính hãng và đạt tiêu chuẩn chất lượng.
• Truy xuất thông tin bởi người tiêu dùng: Cung cấp khả năng cho người tiêu dùng truy cập thông tin về sản phẩm qua các công nghệ như mã QR hoặc ứng dụng di động, giúp họ kiểm tra và xác minh tính xác thực của sản phẩm.

Tiêu chuẩn và quy định 

• GS1: GS1 là một tổ chức toàn cầu cung cấp các tiêu chuẩn và giải pháp cho việc quản lý mã số sản phẩm, bao gồm mã số UPC, EAN và các mã số khác. Các tiêu chuẩn của GS1 giúp các doanh nghiệp theo dõi và quản lý sản phẩm từ sản xuất đến tay người tiêu dùng.
• DSCSA: DSCSA là đạo luật do Quốc hội Mỹ thông qua nhằm cải thiện tính minh bạch và an toàn trong chuỗi cung ứng dược phẩm. Đạo luật này yêu cầu các hệ thống truy xuất nguồn gốc để kiểm soát thuốc và đảm bảo tính chính xác của thông tin sản phẩm. 
• FMD: FMD (Falsified Medicines Directive) là quy định của Liên minh Châu Âu nhằm bảo vệ người tiêu dùng khỏi các sản phẩm dược phẩm giả. Quy định này yêu cầu sử dụng hệ thống mã số và công nghệ chống giả để bảo đảm tính minh bạch và an toàn trong chuỗi cung ứng.
• WHO: WHO – tổ chức Y tế thế giới  cung cấp các tiêu chuẩn và hướng dẫn quốc tế về chất lượng và an toàn dược phẩm, bao gồm việc triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc. WHO đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các quốc gia phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả và toàn diện.

Việc áp dụng truy xuất nguồn gốc trong ngành dược phẩm không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn nâng cao sự minh bạch và tin cậy trong chuỗi cung ứng. Với các công nghệ tiên tiến và hệ thống quản lý hiệu quả, ngành dược phẩm có thể đối mặt với thách thức và nâng cao chất lượng sản phẩm một cách hiệu quả hơn.

Xem thêm về: Tem truy xuất nguồn gốc nông sản và giá trị nâng cao trong ngành nông nghiệp.