Nông nghiệp ngày càng phát triển. Con người không ngừng nghiên cứu và sáng tạo ra nhiều phương pháp canh tác mới để mang lại hiệu quả cao, tăng năng suất cây trồng thông qua những phương pháp canh tác tiên tiến có thể kiểm soát dinh dưỡng. Một trong những phương pháp đó là phương pháp trồng thủy canh (hydroponics). Hay còn gọi là phương pháp trồng cây không sử dụng đất (soilless cultivation) mà thay vào đó là sử dụng các loại giá thể trồng trọt.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết đến phương pháp canh tác trên giá thể cũng như giá thể là gì? Có những loại giá thể nào? Ở bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu khái quát về giá thể để bà con hiểu biết hơn về chúng.

Tất tần tật về giá thể trồng cây: Khái niệm, tỷ lệ và các loại phổ biến

Giá thể trồng cây là gì?

1. Khái niệm

Giá thể là tên gọi chung của hỗn hợp, vật liệu giúp tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng. Giá thể thường được trộn từ các vật liệu khác như phân hữu cơ (vỏ cây, chất thải xanh), xơ dừa, sợi gỗ, rêu, than bùn hoặc các thành phần khoáng chất như vermiculite, đất sét, đá bọt và đá trân châu. Giá thể thường được pha trộn từ các nguyên liệu thô khác nhau để đạt được sự cân bằng môi trường khí và khả năng giữ nước cho cây trồng.

2. Tầm quan trọng của giá thể trồng cây

Hiện nay việc trồng cây bằng giá thể đang chiếm thế mạnh vượt trội. Và mang nhiều ưu điểm thuận lợi hơn so với trồng cây bằng đất. Vậy mọi người cùng điểm qua những yếu tố sau đây để nắm rõ tầm quan trọng của giá thể trong trồng cây:

+ Bộ rễ được phát triển tối đa có thể. Tạo điều kiện môi trường thuận lợi cho cây phát triển ổn định. Không có trường hợp bị rời rạc hay bít chặt

+ Cung cấp đủ không khí và ô xi cho cây trồng. Nhất là rễ cây được thoáng khí.  Bởi bộ rễ được phát triển khỏe mạnh thì chắc chắn cây trồng cũng nhận được nguồn dinh dưỡng tốt nhất

+ Cây sẽ không bị khô héo trong thời gian dài nhờ trồng trong giá thể. Bởi nó có thể hấp thụ, giữ nước và duy trì độ ẩm cho cây một cách nhất định

+ Hầu hết tất cả các loại khoáng chất như vi lượng canxi, magie… Được cung cấp cho cây một cách thiết yếu nhất có thể. Ngoài ra còn có thể giữu cho các nguyen tố đa lượng như N-P-K không bị trôi dạt nhiều qua quá trình tưới nước

+ Giá thể hấp thu được chất dinh dưỡng hơn so với trồng cây bằng đất. Đây cũng là một trong những nguyên nhân mà chúng ta nên trồng cây bằng giá thể. Ngoài ra nhờ đó mà sản lượng hay năng suất cây trồng cũng cao hơn

+ Hầu hết những giá thể được sản xuất từ những thành phần hữu cơ sạch, những loại nấm mốc và sâu bệnh được loại trừ một cách triệt để. Qua đó giúp cho cây trồng có thể sinh trưởng và phát triển một cách khỏe mạnh. Không bị nhiễm bệnh, những vi sinh vật khó có thể xâm nhập được

+ Tất cả những giá thể đều được chuẩn bị từ trước nên thuận tiện cho người sử dụng với những thao tác đơn giản và nhanh chóng

3. 03 lợi ích chính của việc sử dụng giá thể

Hiệu quả, năng suất cây được tăng cao

+ Theo đánh giá thì cây trồng trong hệ thống giá thể sẽ có mật độ cao hơn nhiều. Và năng suất cây trồng được tăng cao hơn so với việc trồng cây bằng đất. Bởi nó được sản xuất ở quy mô công nghiệp

+ Năng suất cây trồng được nâng cao còn phụ thuộc vào khả năng kiểm soát thành phần trong đất. Bởi trồng cây bằng giá thể bệnh hại ít, thất thoát ít hơn. Do nó lý tưởng hơn với từng loại cây trồng

+ Ngoài ra với mỗi loại cây sẽ được phối trộn theo những công thức riêng biệt và phù hợp nhất cho từng giá thể. Vì vậy mà chế độ dinh dưỡng cũng được thêm vào cho phù hợp.

Giúp giảm thiểu được chi phí lao động

Thực tế cho thấy một số việc trồng cây trên giá thể của một số loại trái như dâu tây hay việt quất được giảm về chi phí lao động rất rõ rệt. Bởi lao động là một vấn đề mà người trồng cây quan tâm rất nhiều, vì vậy mà việc trồng trên giá thể có thể giảm thiểu được chi phí lao động nên được sử dụng rất nhiều

Nước tưới giá thể tiết kiệm hơn

Quy mô tưới nước của giá thể là tưới nhỏ giọt là chính. Vì vậy mà người sử dụng trồng cây giá thể có thể quản lý nước một cách chủ động hơn. Ngoài ra có thể thu nước chảy tràn và tái sử dụng lại cho những việc khác. Ngoài ra, trồng cây bằng giá thể cũng được xem là ít tốn phân bón hơn

4. Các trường hợp nên ưu tiên sử dụng giá thể

Với những gì mà mọi người vừa tham khảo trên về khái niệm trồng cây giá thể là gì, tầm quan trọng của giá thể ra sao cũng như lợi ích của việc trồng cây giá thể thì ngoài ra chúng ta còn nên nắm rõ về những trường hợp nên sử dụng giá thể:

+ Việc giá thể có thể duy trì độ ẩm xung quanh hạt  nãy mầm. Vì vậy mà với việc nhân giống từ hạt giống nên sử dụng trồng bằng giá thể. Bởi điều kiện quy mô cho việc nãy mầm này là môi trường phải vô trùng, có kết cấu mịn hơn

+ Trường hợp giâm cành cũng nên sử dụng giá thể. Bởi cành giâm cần phải ra rễ thường xuyên và nhiều thì mới có thể sống tốt được. Mà điều kiện để rễ phát triển tốt đó là giá thể trồng phải tơi xốp, tránh rễ bị úng và đất cần có độ thoát nước tốt nhất

+ Hầu hết hiện nay ở các thành phố, khu độ thị đều áp dụng phương thức tròng cây bằng giá thể. Bởi thực tế thì ở những nơi đó đất trồng khan hiếm

5. Các loại giá thể trồng cây phổ biến hiện nay

Để mang lại nguồn thực phẩm đáp ứng được mọi yêu cầu của người tiêu dung thì việc trồng cây bằng giá thể là phù hợp nhất. Và cũng là một giải pháp tối ưu nhất. Tuy nhiên mọi người cần nắm rõ các loại giá thể để lựa chọn phù hợp nhất cho từng loại cây trồng. Sau đây là danh sách những giá thể phổ biến hiện nay:

5.1. Giá thể trộn sẵn

Trên thị trường giá thể hiện nay có sự xuất hiện của giá thể trộn sẵn. Như vậy sẽ khá tiện lợi cho người sử dụng. Qua đó có thể cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây trồng. Tuy nhiên mỗi loại cây trồng sẽ cần nguồn dinh dưỡng khác nhau, nên sẽ có những giá thể trộn sẵn sau đây

Giá thể ươm giống SFARM

+ Đối với loại cây trồng nào cũng vậy khá quan trọng ở giai đoạn ươm giống. Với loại giá thể ươm giống SFARM này là khá phù hợp. Nó được trộn từ 100% nguyên liệu tự nhiên hữu cơ thiết yếu nhất. Được chọn lọc và xử lý rất kỹ càng ở đầu vào. Có chuyên gia về công thức phối trộn.

+ Các tác nhân gây hại sẽ không thể gây hại đến giá thể ươm giống SFARM. Bởi giá thể này được trải qua quá trình ủ vi sinh loại trừ tối đa. Ngoài ra giá thể này có thể có lợi từ mùn hữu cơ. Nên giúp ngăn ngừa các bệnh về rễ cho cây trồng

+ Giá thể trộn sẵn phù hợp cho trồng lan

Để cây lan có đủ dinh dưỡng để phát triển thì hiện nay người trồng lan thường chọn giá thể trộn sẵn theo tỷ lệ phù hợp nhất. Giá thể trồng lan trộn sẵn có nguồn gốc hữu cơ và vô cơ như vỏ thong, bọt đá núi lửa, rêu đá, dớn vụ cùng một số khoáng chất vi lượng, phân tan chậm giúp cây có đủ dinh dưỡng để phát triển tốt nhất.

5.2. Giá thể hữu cơ tự nhiên

Giá thể từ xơ dừa và mụn dừa

Trong hệ thống trồng cây thủy canh thì giá thể xơ dừa và mụn dừa được đánh giá tốt nhất. Hầu hết những xơ dừa đều được lấy từ vỏ quả dừa. Mụn xơ dừa được bằm nghiền nhỏ từ vỏ dừa. Sau khi được nghiền nhỏ. Các mụn xơ dừa này sẽ được ngâm với nước để có thể loại bỏ các hợp chất như tanin, chất chát và một số thành phần khoáng gây ảnh hưởng đến quá trình hấp thu chất dinh dưỡng của cây.

Giá thể từ xơ dừa và mụn dừa

Giá thể xơ dừa có thể giữ nước tốt và thoáng khí tốt. Ngoài ra nó còn dễ hoại mục sau khi sử dụng vài lần. Tuy nhiên để phát huy tốt nhất hiệu quả của giá thể đó thì mọi người cần kết hợp giá thể xơ dừa với các loại giá thể khác

Giá thể trấu hun

Trấu hun còn có tên gọi khác là than sinh học, than trấu hay biochar. Nguyên liệu để tạo ra giá thể trấu hun đó là vỏ hạt thóc tươi. Hay còn gọi là trấu tươi. Để tạo được sản phẩm này thì người nông dân sẽ đem trấu tươi chất thành đống và ở nhiệt độ nhất định sẽ hun nóng nó lên.

Giá thể trấu hun

Trấu hun cũng là một giá  thể được lựa chọn khá nhiều. Bởi nó có ưu điểm lớn nhất là khả năng thoát nước tốt. Hầu hết phù hợp với tất cả các loại cây trồng. Tuy nhiên cũng tương tự như giá thể xơ dừa, mụn dừa thì giá thể trấu hun muốn có tác dụng tốt nhất cũng cần kết hợp với một số loại giá thể khác

Giá thể than bùn

Trên bề mặt của đất có một lớp gọi là than bùn. Do quá trình phân hủy nên lớp than bùn đó được hình thành. Ngoài ra than bùn được tạo từ tàn dư thực vật. Và trong điều kiện yếm khí xảy ra liên tục thì than bùn cũng được tạo ra từ đó. Chính vì  vậy mà giá thể than bùn được hội tụ tất cả các chất dinh dưỡng. Qua đó cây có thể sinh trưởng và phát triển tốt nhất.

Giá thể vỏ cây

Được cấu tạo từ vỏ cay tươi và vỏ cây khô. Tuy nhiên thông thường người sử dụng vỏ cây tươi là chủ yếu để tạo giá thể vỏ cây. Loại vỏ cây được sử dụng tạo giá thể là vỏ thông

5.3. Giá thể trơ cứng

Viên đá nung

Viên đá nung còn có tên gọi khác như  sỏi nhẹ, đất sét nung, đá leca, sỏi nhẹ leca…Những viên đá nung này được tạo từ  viên đất đá tự nhiên và nung ở nhiệt độ khá cao là 1200 độ C. Lợi ích của viên đá  nung là giữ oxi cũng như độ ẩm xung quanh cho rễ cây

Sỏi cát

Giá thể sỏi cát này rất dễ tìm nên được người trồng cây lựa chọn khá nhiều. Khi tìm được những giá thể này thì mọi người cần  rửa sạch, khử trùng, phơi khô hay sấy để giảm gây mầm bệnh cho cây trồng

Đá trân châu Perlite

Đây là giá thể có hàm lượng nước khá cao. Bởi loại đá này là một loại thủy tinh núi lửa vô định hình. Cấu trúc của nó là các đường dẫn siêu nhỏ phía trong nên nó rỗng. Chính vì vậy mà nó khá nhẹ.

Đá nung Akadama

Ở nhiệt độ rất cao và tất nhiên được xử lý rất kỹ thì đất nung Akadama được chế tạo từ đất đỏ. Loại đất đỏ nung này khá mềm nên có tác dụng khá tốt cho quá trình hấp thụ nước và chất dinh dưỡng của cây trồng. Ngoài ra thông thường thì đất nung Akadama này dùng để lót đáy chậu. Hay còn dùng để phủ bề mặt cho cây bonsai. Giúp cây có thêm tính thẩm mỹ hơn.

6. Tỷ lệ trộn giá thể trồng cây phù hợp hiện nay

Tuy giá thể được phân chia thành từng loại khác nhau. Thế nhưng để cây trồng phát triển một cách tốt nhất bằng giá thể thì cần trộn các giá thể lại với nhau để tạo ra một giá thể phù hơp cho từng loại cây

Đối với giá thể trồng rau ăn lá thì cách trộn giá thể như mụn dừa, trọ trấu, đá Perlite…sau đây là tỷ lệ trộn giá thể như sau

+ Mụn dừa đã được xử lý đối với rau mầm

+ Đối với rau ăn lá, các loại hoa kiểng, cây ăn quả thì tỷ lệ trộn giá thể đó là 1:1:1. Được hiểu là 1 mụn dừa đã được xử lý, 1 giá  thể tro trấu, 1 phân bò

+ Giá thể cho cây rau cần độ thoát nước tốt thì tỷ lệ là 90% mụn dừa, 10% đá Perlite

+ Đối với cây trồng như hoa hồng thì cần trộn các loại như đá Perlite cùng các loại giá thể khác

Trên đây là toàn bộ thông tin chia sẻ về giá thể trồng cây phổ biến hiện nay, tỷ lệ trộn đất phù hợp cho cây. Hy vọng với những gì mà mọi người vừa tham khảo giúp bạn có những thông tin hữu ích nhất khi chọn phương pháp trồng cây bằng giá thể